Bezpieczne stosowanie ziół
Bardzo zachęcamy Cię do zabawy w zielarza, samodzielnego zbierania i wykorzystywania ziół. Zanim jednak zaczniesz przyjmować zioła i robić z nich różne przetwory, koniecznie przeczytaj ten tekst. Bezpieczeństwo stosowania ziół to bardzo rzadko poruszany, a niesamowicie ważny temat.
Często można spotkać się z przekonaniem, że zioła są bezpieczne, ponieważ są naturalne i nieprzetworzone, a to nie do końca prawda.
Właściwości ziół – substancje czynne
W leksykonie ziół znajdziesz takie, które mogą działać silniej, niż niektóre farmaceutyki dostępne w aptece lub są wręcz trujące dla nas. Należy uważać również na “bezpieczne zioła”, bowiem przyjmowane ich w nieprawidłowy sposób lub w nieodpowiedniej dawce mogą zaszkodzić.
Zioła, które spotykamy na polskich łąkach i lasach, a także te, które kupujemy w sklepach zielarskich czy aptekach zawierają mnóstwo substancji czynnych o bardzo silnym działaniu. Stosowane w odpowiedni sposób mogą pomóc przy wielu dolegliwościach, jednak używane nieprawidłowo mogą nam niestety zaszkodzić.
Bezpieczeństwo stosowania ziół opiera się na wiedzy, znajomości roślin, umiejętności weryfikacji zdobytych informacji, a także regularności i umiarze w ich spożyciu.
Poniżej przedstawiamy kilka zasad, z którymi warto zapoznać się zanim zaczniemy stosować zioła lub podawać je bliskim.
ZASADA 1. – Poznaj swoje zioła
Bezpieczne stosowanie ziół to przede wszystkich pierwsza zasada, od której należy zacząć wszelkie zielarskie tematy. Przed użyciem jakiegokolwiek zioła powinieneś dowiedzieć się o nim jak najwięcej, dotyczy to szczególnie roślin, które zbierasz samodzielnie. Powinieneś poznać wszystkie przeciwwskazania do przyjmowania danego zioła, jego dawkowanie, działanie, właściwości, a także możliwe skutki uboczne.
Zbierając zioła samodzielnie zwróć szczególną uwagę, czy na pewno jest to ta konkretna roślina. Wiele ziół jest łudząco do siebie podobnych i naprawdę nietrudno o pomyłkę. Do poznawania ziół korzystaj z wiarygodnych źródeł, publikacji naukowych i atlasów roślin ze zdjęciami. Polecamy szczególnie książki dr Aleksandra Ożarowskiego, dr Henryka Różańskiego i dr Łukasza Łuczaja.
Bardzo przydatnym narzędziem do rozpoznawania dzikich roślin jest również Wirtualny atlas roślin – jeśli masz wątpliwości z jaką rośliną masz do czynienia, możesz zrobić jej zdjęcie, a aplikacja pokaże Ci jej nazwę lub kilka prawdopodobnych opcji Im bardziej szczegółowe zdjęcie, tym bardziej konkretna odpowiedź. Pamiętaj jednak, że to tylko narzędzie i może się czasem mylić.
Czasem warto również korzystać z grup zielarskich dostępnych na Facebooku – jest tam mnóstwo osób z ogromną wiedzą. Zawsze jednak weryfikuj podawane przez nich informacje w innych źródłach, ponieważ są osoby, które chcą pomóc, a niekoniecznie się znają i mają rację.
ZASADA 2. – Rób przerwy w kuracjach ziołowych
Ziół nie można spożywać bez ograniczeń, choćby nie wiem jakie cudowne działanie miały. Jeśli planujesz przeprowadzić kurację ziołową na dany problem, np. wzmocnienie organizmu, oczyszczenie go, uzupełnienie niedoborów, pamiętaj, że dane zioło lub mieszankę możesz stosować maksymalnie 2-3 miesiące. Po tym czasie koniecznie zrób przerwę, trwającą co najmniej 2 tygodnie, a jeśli będzie to konieczne, powtórz swoją kurację.
Taka przerwa pozwoli Ci między innymi na dostrzeżenie efektów działania ziół, a także wykrycie ewentualnych niepożądanych skutków. Długotrwałe przyjmowanie ziół bez przerwy może być niebezpieczne tak samo, jak długotrwałe stosowanie leków. Nawet stosując zbyt długo z pozoru bezpieczne zioła, jak rumianek, możesz niechcący zmniejszyć wchłanianie żelaza w organizmie.
ZASADA 3. – Jedna kuracja ziołowa na raz
Bezpieczne stosowanie ziół to również odpowiedzialne stosowanie ziół. Nie stosuj więcej niż jednej kuracji ziołowej jednocześnie. Najlepiej uporać się najpierw z jednym problemem, aby przejść do następnego. Między przyjmowanymi ziołami również mogą zachodzić niepożądane reakcje, które będą blokować ich pozytywne działanie i z kuracji nici. Nie mówiąc już o tym, że zbyt duża ilość ziół też może zaszkodzić.
ZASADA 4. – Uważaj na zioła, jeśli przyjmujesz leki
Jeśli cierpisz na choroby przewlekłe i stosujesz leki, zawsze skonsultuj się z lekarzem przed rozpoczęciem kuracji ziołowej lub przyjęciem nowego zioła. Najlepiej zapytaj go, jakie zioła możesz bezpiecznie spożywać. Często bowiem zioła mogą wchodzić w interakcję z lekami i obniżać ich działanie, a także prowadzić do niepożądanych powikłań. Związki czynne zawarte w ziołach mogą wpływać na działanie składnika czynnego w leku, a także substancji pomocniczych.
Jako przykład można wziąć tutaj ostropest plamisty, który zwiększa toksyczność paracetamolu. Niedobrym połączeniem jest również picie dziurawca i stosowanie doustnej antykoncepcji, ponieważ zioło to obniża jej skuteczność.
ZASADA 5. – Nie komponuj samodzielnie mieszanek ziołowych do picia
Chyba, że masz sporą wiedzę na ten temat. Nieodpowiednie połączenie różnych rodzajów ziół może doprowadzić do niechcianych interakcji między nimi, mogą blokować nawzajem swoje działanie, albo skończyć się groźnymi powikłaniami dla Ciebie.
Przygotowując swoją mieszankę ziołową korzystaj z wiarygodnych źródeł (np. dr Ożarowskiego, który w swoich książkach ma dużo propozycji gotowych mieszanek), a jeśli chcesz zrobić całkowicie inną mieszankę użyj maksymalnie 2-3 ziół i dokładnie zapoznaj się z ich specyfiką, przeciwwskazaniami, działaniem i reakcjami z innymi roślinami. Zawsze jednak bezpieczniej korzystać ze sprawdzonych przepisów. Dlatego też bezpieczne stosowanie ziół warto rozpocząć od zakupu gotowych mieszanek. Takie zestawy znajdziesz m.in. w naszym sklepie internetowym w zakładce “zioła“
ZASADA 6. – Zioła potrzebują czasu
Kuracje i leki ziołowe mają zwykle za zadanie wyleczenie przyczyny problemu. To nie są tabletki przeciwbólowe, które zamaskują objawy dolegliwości, potrzebują więc czasu, aby móc skutecznie zadziałać. Jednorazowe lub nawet kilkudniowe przyjmowanie ziół nie da prawie żadnych efektów – zioła działają skutecznie i łagodnie, ale za to powoli. Wciąż jednak pamiętaj, że bezpieczne stosowanie ziół to m.in. przerwy w kuracji.
ZASADA 7. – Nie dosładzaj naparów ziołowych
W przypadku wielu ziół dodatek cukru lub miodu może osłabić ich działanie, szczególnie jeśli przyjmujesz zioła na dolegliwości układu pokarmowego. Cukry dodane mogą osłabić aktywność niektórych enzymów zawartych w ziołach, choć często mówi się po prostu, że zioła to leki, a te muszą być gorzkie (lub niesmaczne), aby były skuteczne. To nie do końca prawda, bo zioła mogą być naprawdę smaczne i skuteczne jednocześnie.
Ważne uwagi związane z ziołami
Bezpieczne stosowanie ziół to wiele aspektów, które powinniśmy wziąć pod uwagę, aby odczuć ich prozdrowotne właściwości. Poza wyżej wymienionymi zasadami sprawdź również inne ważne uwagi, które mogą Cię dotyczyć.
Ciąża i karmienie piersią
W tym szczególnym dla każdej kobiety czasie łatwiej wymienić zioła, które można stosować bezpiecznie niż te, które są zakazane. Istnieją rośliny, których spożycie w ciąży może być bardzo szkodliwe i doprowadzić do powikłań, rozwoju wad u płodu albo nawet do poronienia.
W ciąży i przy karmieniu piersią bezwzględnie unikamy m.in: krwawnika, wrotyczu, jałowca, aloesu, jasnoty białej, ruty, lukrecji, jeżówki. Poza nimi, unikajmy wszystkich innych ziół zawierających dużo fitoestrogenów oraz ziół o silnym działaniu.
Z kolei bezpieczne będą takie zioła jak: pokrzywa, rumianek, dzika róża, czystek, nagietek, mięta, melisa.
Pamiętaj, że zawsze bezpieczniej skonsultować się z lekarzem przed przyjęciem jakiegokolwiek zioła w ciąży.
Zioła dla dzieci
U dzieci poniżej 12-ego roku życia należy uważać z ziołami – zawsze wprowadzamy je stopniowo w niewielkich dawkach, znacznie mniejszych niż u dorosłych. Oczywiście nie podajemy żadnych ziół dzieciom poniżej 6-ego miesiąca życia.
Generalnie, da dzieci bezpieczne są łagodne zioła, m.in: pokrzywa, lipa, szałwia, nagietek.
Operacje i zabiegi chirurgiczne
Jeśli czeka Cię operacja lub zabieg, powinieneś całkowicie zrezygnować z ziół na co najmniej tydzień. Szczególnie niebezpieczny będzie tutaj dziurawiec, który sprzyja powstawaniu zakrzepów, żeń-szeń, który może powodować nadmierne krwawienia oraz waleriana, która wydłuża działanie narkozy.
Skutki uboczne stosowania ziół
Zioła mogą wykazywać niepożądane działanie nawet jeśli nie przyjmujesz leków i na nic nie chorujesz, ponieważ po prostu taki mają skład chemiczny. Owoce jarzębiny spożywane na surowo są trujące, ale po wysuszeniu lub ugotowaniu możesz je spożywać, ponieważ ulega rozpadowi szkodliwy kwas parasobowy. Z kolei dziurawca nie pijemy przed wyjściem na słońce, ponieważ działa fotouczulająco.
Niektóre zioła są zakazane w przypadku różnych dolegliwości, np. tymianku nie powinny spożywać osoby z chorobami serca. Uważaj również na zioła, jeśli masz alergie, ponieważ mogą podrażniać Twój układ immunologiczny.
Dlatego świadomie i bezpieczne stosowanie ziół jest niezwykle ważne dla naszego zdrowia.
Podsumowanie
Bezpieczne stosowanie ziół to bardzo ważny temat. Jak widzisz im lepiej poznasz zioła i im więcej informacji zbierzesz na ich temat, tym lepiej. Oczywiście my nadal gorąco zachęcamy Cię do stosowania ziół, a także do samodzielnego ich zbierania i przetwarzania, pamiętaj tylko, aby trzymać się powyższych zasad i stosować zioła z głową.