PMS i PCOS – jak radzić sobie z kobiecymi dolegliwościami?

PMS i PCOS – jak radzić sobie z kobiecymi dolegliwościami?

Pod wieloma względami nie jest łatwo być kobietą. Burza hormonów sprawia, że często jesteśmy poddenerwowane, zestresowane. Ponadto zatrzymujemy wodę w organizmie oraz jesteśmy narażone na wahania wagi. Nic dziwnego. Hormony regulują wiele procesów w naszym organizmie – od cyklu menstruacyjnego, przez regulacją snu, aż po odczuwanie głodu i sytości. Tym razem skupimy się przede wszystkim na problemach związanych z nieprawidłową gospodarką hormonalną.

PCOS, czyli zespół policystycznych jajników

Jedną z przypadłości, na które najczęściej cierpią kobiety w okresie rozrodczym, jest zespół policystycznych jajników – PCOS. Szacuje się, że problem ten dotyka średnio 13% populacji kobiet na całym świecie. Najczęstsze objawy to brak miesiączki lub ich nieregularność. O PCOS świadczą także: 

• nadmiar androgenów, czyli hormonów płciowych, które odpowiadają za maskulinizację, czyli np. testosteron. Objawia się to często hirsutyzmem – nadmiernym owłosieniem ciała;
• torbielowate jajniki – co najmniej 12 powiększonych pęcherzyków w jajniku (zgodnie z kryteriami rotterdamskimi);
• podwyższony poziom insuliny oraz insulinooporność;
• niepłodność.

Trądzik, przetłuszczająca się skóra, dłuższy okres trwania napięcia przedmiesiączkowego, a także trudności ze zrzuceniem wagi również mogą wskazywać na zespół policystycznych jajników. Przyczyna tej choroby do tej pory nie jest znana. Wiadomo natomiast, że najczęściej ma podłoże genetyczne. W środowisku naukowym mówi się o przyczynie środowiskowej: niezdrowym stylu życia, małej aktywności fizycznej, które mogą wpłynąć na rozwój PCOS. Wciąż trwają badania nad poznaniem źródła tego schorzenia, jak również znalezieniem skutecznej terapii.

Jeśli Twoje objawy pasują do opisu tej choroby, powinnaś zgłosić się do lekarza. Najlepszym wyborem będzie ginekolog, specjalizujący się w zakresie endokrynologii, który zadba zarówno o zdrowie układu rozrodczego, jak i hormonalnego. Podstawowe badania diagnostyczne, które pozwolą stwierdzić jakiekolwiek nieprawidłowości, to USG jajników i macicy oraz hormonalne badania krwi. Pamiętajmy, że wyniki badań krwi uzależnione są od momentu cyklu, w którzy wykonywany jest pomiar. 

Diagnoza

Po otrzymaniu diagnozy pora zacząć działać. Miejmy na uwadze, że PCOS nie jest chorobą, którą da się w pełni wyleczyć. Możemy załagodzić jej skutki, jednak obecnie żadna terapia nie zapewni nam 100% skuteczności. Lekarze najczęściej decydują się na terapię hormonalną, przepisując leki, które mają za zadanie chemicznie unormować cykl miesiączkowy. Metoda przynosi efekty, lecz nie jest wolna od skutków ubocznych. Długotrwałe przyjmowanie leków hormonalnych (i jakichkolwiek innych leków) znacznie nadwyręża wątrobę, która metabolizuje stosowane preparaty. Poza tym tak, jak każde inne leki, leki hormonalne mają listę możliwych skutków ubocznych, inaczej odczuwanych przez każdą z nas. Wśród nich występują bóle brzucha, zawroty głowy, spadek libido czy podwyższona temperatura ciała. 

Często motywacją do leczenia jest chęć odzyskania płodności. Jeśli planujemy dziecko i naturalne metody nie przyniosły wystarczającej poprawy, wówczas należy skorzystać z leczenia hormonalnego. Lekarz oceni szanse na powodzenie terapii i poinformuje nas o ewentualnym ryzyku.

Natura zna inną drogę leczenia i potrafi, nawet całkowicie, unormować nieregularny cykl miesiączkowy. Pamiętajmy jednak, że sam suplement diety nie pomoże nam na jakiekolwiek dolegliwości, jeśli nie zmienimy całego stylu życia, czyli diety oraz aktywności fizycznej. 

Zioła wspierające zdrowie jajników

Naukowcy przebadali i udowodnili pozytywny wpływ niektórych ziół na zdrowie jajników. Są to między innymi: 

• Niepokalanek, dzięki wysokiej zawartość diterpenów, wykazujących działanie dopaminergiczne, zmniejsza wydzielanie prolaktyny – hormonu, który często wpływa na nieregularne miesiączki. Niepokalanek możemy stosować bez obaw, gdyż nie powoduje skutków ubocznych. Najprzyjemniejszym sposobem suplementacji jest przygotowanie naparu, który z powodzeniem możemy pić przez cały dzień. 
• Berberyna to ziele, którego działanie na PCOS jest przedmiotem badań naukowych. Wynika z nich, że berberyna poprawiła wyniki kobiet cierpiących z powodu zespołu policystycznych jajników. Zaznaczmy, że roślina ta ma niską biodostępność. Oznacza to, że należy przyjmować ją w znacznych ilościach, aby odczuć działanie terapeutyczne. Niestety mogą towarzyszyć temu skutki uboczne. Dlatego zaleca się przyjmowanie berberyny w niewielkich ilościach, co jest bezpieczne dla naszego zdrowia. Kobiety w ciąży oraz karmiące powinny unikać tego produktu.
• Olej z wiesiołka to prawdziwy agent do kobiecych zadań specjalnych. Jest skuteczny nie tylko w walce z PCOS, lecz także przy zespole napięcia przedmiesiączkowego. Ma wysoką zawartość kwasów gammalinolenowych, tzw. GLA. Odpowiadają one za produkcje prostaglandyn, niezbędnych do prawidłowego przebiegu wielu procesów w naszym organizmie. Jednym z nich jest pobudzanie lub hamowanie skurczów mięśni gładkich macicy. Badania wskazują, że olej z wiesiołka wywiera pozytywny wpływ na regulację cyklu miesiączkowego. Pozytywnie oddziałuje również na zdrowie skóry, włosów i paznokci. Pamiętajmy, że pierwsze efekty stosowania oleju z wiesiołka zauważymy dopiero po 4-6 miesiącach, odkąd włączymy go do diety. 
• Shatavari to popularny w Indiach i w Australii gatunek szparagów. Tamtejsze kobiety znają go od stuleci. Stosowany był tam w leczeniu dolegliwości hormonalnych, przy trudnościach z karmieniem, a także w przypadku problemów gastrycznych. Shatavari ma wysoką zawartość saponin oraz alkaloidów pozytywnie wpływających na nasz organizm. Działają moczopędnie oraz przeciwzapalnie. Badania nad skutecznością shatavari cały czas trwają. Jednak bez wątpienia ten gatunek szparagów łagodzi objawy PCOS i zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Korzyści z suplementacji shatavari odkryją również mężczyźni, borykający się z problemem zmniejszonego libido.
• Inozytol, mimo że nazywany jest witaminą B8, witaminą nie jest. Nasz organizm sam go nie syntetyzuje. Inozytol zmniejsza ciśnienie krwi spowodowane stresem. Reguluje także pracę hormonów, takich jak TSH, a w konsekwencji stabilizuje cykle miesiączkowe. Inozytol zmniejsza wrażliwość komórek na insulinę, dzięki temu pomaga w leczeniu insulinooporności.
• Ziele krwawnika jest stosowane od wieków we wszelakich stanach chorobowych, szczególnie przy hemoroidach, nadciśnieniu oraz przy zaburzeniach miesiączkowania. Badania przeprowadzone w 2017 jasno wykazują, że to ziele, dzięki wysokiej zawartości flawonoidów, ma właściwości antyoksydacyjne. Ponadto działa rozkurczowo oraz łagodząco na dolegliwości menstruacyjne. Krwawnik jest zatem idealnym sprzymierzeńcem w utrzymaniu wewnętrznej równowagi organizmu. Nie obawiajcie się skutków ubocznych – jego spożywanie jest w pełni bezpieczne.
  

Przypominamy, że stosowanie powyższych suplementów nie zagwarantuje nam całkowitego wyleczenia choroby. Nadal należy regularnie przeprowadzać badania oraz zasięgać porady lekarza. 

Dobrze znany PMS, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego

A co w przypadku zespołu napięcia przedmiesiączkowego? Popularny PMS również ma związek z gospodarką hormonalną i układem rozrodczym. Czy zatem takie same suplementy sprawdzą się w przypadku zespołu napięcia przedmiesiączkowego? Otóż okazuje się, że sprawa nie jest taka prosta. 

Również w tym przypadku naukowcy nie znają konkretnej przyczyny zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Za PMS może odpowiadać nieprawidłowa równowaga hormonalna pod koniec cyklu, kiedy przeważa ilość estrogenów nad progestagenami. Jakie objawy ma zespół napięcia przedmiesiączkowego?

Do najczęstszych zaliczamy: 

• rozdrażnienie,
• huśtawki nastrojów,
• wahania apetytu,
• wzrost masy ciała,
• agresję,
• stany depresyjne,
• płaczliwość,
• uczucie zmęczenia,
• bóle głowy, pleców oraz bolesność piersi,
• uderzenia gorąca,
• uczucie puchnięcia. 

Jeśli PMS przechodzimy wyjątkowo dotkliwie, możemy zwrócić się do lekarza z prośbą o przepisanie leków uspokajających. Zwróćmy wtedy uwagę na to, aby przypisane leki były łagodne i w małych dawkach. Powinny być stosowane jedynie okresowo. 

Zioła, które przyniosą ulgę podczas PMS-u

Dieta bogata w witaminy i związki mineralne na pewno przyczyni się do poprawy ogólnej równowagi zarówno psychicznej, jak i hormonalnej. Natura na szczęście zna sposoby na zespół napięcia przedmiesiączkowego. Oto kilka naturalnych produktów, które przyniosą ulgę w trakcie PMS-u: 

• Rumianek, którego skuteczność potwierdzają badania, pozytywnie wpływa na leczenie objawów PMS. Ma właściwości przeciwzapalne oraz uspokajające. Regeneruje skórę, pomaga w dolegliwościach układu pokarmowego, a także wykazuje działanie rozkurczowe. Ponadto rumianek jest w pełni bezpieczny w przyjmowaniu. Na rynku znajdziemy szereg ziołowych herbat na bazie rumianku, jednak szczególnie polecamy pić czysty napar. Wtedy mamy pewność, że skorzystamy z jego dobroczynnych właściwości. 
• Dziurawiec to pospolita niepospolita roślina, która rośnie w Polsce i w całej Europie. Przypisuje się jej działanie antydepresyjne oraz przeciwlękowe. Właśnie dlatego dziurawiec z powodzeniem wykorzystuje się w leczeniu objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Stosując go, należy uważać z nadmierną ekspozycją na światło słoneczne, ponieważ dziurawiec niekiedy wywołuje reakcję alergiczną. Ponadto może osłabić działanie leków antykoncepcyjnych i przeciwdepresyjnych. Warto skonsultować się z lekarzem, zanim zaczniemy suplementację. Pomimo skutków ubocznych warto włączyć do diety dziurawiec w formie naparów pitych 2-3 razy w tygodniu. 
• Olejek CBD nie bez powodu stał się w ostatnich latach bardzo popularny. Pojawia się coraz więcej badań, które potwierdzają jego dobroczynny wpływ na zdrowie psychiczne. CBD pomaga w leczeniu stanów lękowych, depresji, zaburzeń kompulsywnych, a nawet traum. Związek aktywny zawarty w tym olejku – kannabidiol – w przeciwieństwie do swojego izomeru, tetrahydrokannabinolu (THC), nie wykazuje aktywności psychoaktywnej. Za to zbawiennie działa na bezsenność i doskonale redukuje napięcie. Z badań wynika również, że olejek CBD działa antynowotworowo. Wykazano jego wpływ na apoptozę (autodestrukcję) komórek rakowych. Obecnie na rynku znajdziemy szeroki wybór olejków CBD. Warto jednak zacząć swoją przygodę od olejku o najmniejszym stężeniu. Dopiero z czasem przejdźmy do tych o większym stężeniu substancji aktywnej. 
• Lawenda zachwyca nie tylko kolorami i zapachem. Uprawiana jest przede wszystkim w południowej Francji, gdzie produkuje się z niej olejek eteryczny. Lawenda koi nerwy, uspokaja i wycisza. Z jej kwiatów zrobimy napary i nalewki, a olejek wykorzystamy w aromaterapii czy kosmetyce. Lawenda niweluje zmiany trądzikowe na skórze, a dodana do kąpieli odpręża całe ciało i umysł po męczącym dniu. Dlatego zawsze warto mieć ją w domu. Badania wykazały, że lawenda może być z powodzeniem stosowana w aromaterapii w celu złagodzenia lęków i napięć psychicznych.

Oprócz naturalnych suplementów w walce z PMS, polecamy jogę i medytację. Gorące, relaksujące kąpiele, lekka aktywność fizyczna oraz urozmaicona dieta również okażą się pomocne w tych trudnych dla kobiet dniach. 

Matka Natura zna odpowiedzi na większość naszych dolegliwości. Zioła, które stosowały już nasze prababcie dopiero teraz są badane i docenianie w świecie nauki. Naturalne sposoby są najczęściej bezpieczne i łatwo je wprowadzić do diety. Dlatego nie wahajmy się korzystać z dobrodziejstw, jakie daje nam Matka Ziemia. Szczególnie teraz, kiedy są tak łatwo dostępne. 

Autor: Adrianna Kubiak

Źródła: 

Arentz S, Abbott JA, Smith CA, Bensoussan A. Herbal medicine for the management of polycystic ovary syndrome (PCOS) and associated oligo/amenorrhoea and hyperandrogenism; a review of the laboratory evidence for effects with corroborative clinical findings. BMC Complement Altern Med. 2014 Dec 18;14:511. doi: 10.1186/1472-6882-14-511. PMID: 25524718; PMCID: PMC4528347.
Ajmal N, Khan SZ, Shaikh R. Polycystic ovary syndrome (PCOS) and genetic predisposition: A review article. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol X. 2019 Jun 8;3:100060. doi: 10.1016/j.eurox.2019.100060. PMID: 31403134; PMCID: PMC6687436.
Li MF, Zhou XM, Li XL. The Effect of Berberine on Polycystic Ovary Syndrome Patients with Insulin Resistance (PCOS-IR): A Meta-Analysis and Systematic Review. Evid Based Complement Alternat Med. 2018 Nov 14;2018:2532935. doi: 10.1155/2018/2532935. PMID: 30538756; PMCID: PMC6261244.
Mahboubi M. Evening Primrose (Oenothera biennis) Oil in Management of Female Ailments. J Menopausal Med. 2019 Aug;25(2):74-82. doi: 10.6118/jmm.18190. Epub 2019 Aug 5. PMID: 31497576; PMCID: PMC6718646.
Bazzano AN, Hofer R, Thibeau S, Gillispie V, Jacobs M, Theall KP. A Review of Herbal and Pharmaceutical Galactagogues for Breast-Feeding. Ochsner J. 2016 Winter;16(4):511-524. PMID: 27999511; PMCID: PMC5158159.
Lambert MNT, Thorup AC, Hansen ESS, Jeppesen PB. Combined Red Clover isoflavones and probiotics potently reduce menopausal vasomotor symptoms. PLoS One. 2017 Jun 7;12(6):e0176590. doi: 10.1371/ journal.pone.0176590. PMID: 28591133; PMCID: PMC5462345.
Genazzani AD. Inositol as putative integrative treatment for PCOS. Reprod Biomed Online. 2016 Dec;33(6):770-780. doi: 10.1016/j.rbmo.2016.08.024. Epub 2016 Sep 16. PMID: 27717596.
Unfer V, Carlomagno G, Dante G, Facchinetti F. Effects of myo-inositol in women with PCOS: a systematic review of randomized controlled trials. Gynecol Endocrinol. 2012 Jul;28(7):509-15. doi: 10.3109/09513590.2011.650660. Epub 2012 Feb 1. PMID: 22296306.
Varasteh-Kojourian M, Abrishamchi P, Matin MM, Asili J, Ejtehadi H, Khosravitabar F. Antioxidant, cytotoxic and DNA protective properties of Achillea eriophora DC. and Achillea biebersteinii Afan. extracts: A comparative study. Avicenna J Phytomed. 2017 Mar-Apr;7(2):157-168. PMID: 28348971; PMCID: PMC5355821.
Ayoobi F, Shamsizadeh A, Fatemi I, Vakilian A, Allahtavakoli M, Hassanshahi G, Moghadam-Ahmadi A. Bio- effectiveness of the main flavonoids of Achillea millefolium in the pathophysiology of neurodegenerative disorders- a review. Iran J Basic Med Sci. 2017 Jun;20(6):604-612. doi: 10.22038/IJBMS.2017.8827. PMID: 28868116; PMCID: PMC5569446.
Rodriguez Paris, V., Solon-Biet, S.M., Senior, A.M. et al. Defining the impact of dietary macronutrient balance on PCOS traits. Nat Commun 11, 5262 (2020)
Khalesi ZB, Beiranvand SP, Bokaie M. Efficacy of Chamomile in the Treatment of Premenstrual Syndrome: A Systematic Review. J Pharmacopuncture. 2019 Dec;22(4):204-209. doi: 10.3831/KPI.2019.22.028. Epub 2019 Dec 31. PMID: 31970017; PMCID: PMC6970572.
Jang SH, Kim DI, Choi MS. Effects and treatment methods of acupuncture and herbal medicine for premenstrual syndrome/premenstrual dysphoric disorder: systematic review. BMC Complement Altern Med. 2014 Jan 10;14:11. doi: 10.1186/1472-6882-14-11. PMID: 24410911; PMCID: PMC3898234.
Gudipally PR, Sharma GK. Premenstrual Syndrome. 2020 Jul 21. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan–. PMID: 32809533.
Blessing EM, Steenkamp MM, Manzanares J, Marmar CR. Cannabidiol as a Potential Treatment for Anxiety Disorders. Neurotherapeutics. 2015 Oct;12(4):825-36. doi: 10.1007/s13311-015-0387-1. PMID: 26341731; PMCID: PMC4604171.
Shannon S, Lewis N, Lee H, Hughes S. Cannabidiol in Anxiety and Sleep: A Large Case Series. Perm J. 2019;23:18-041. doi: 10.7812/TPP/18-041. PMID: 30624194; PMCID: PMC6326553.
Seltzer ES, Watters AK, MacKenzie D Jr, Granat LM, Zhang D. Cannabidiol (CBD) as a Promising Anti- Cancer Drug. Cancers (Basel). 2020 Oct 30;12(11):3203. doi: 10.3390/cancers12113203. PMID: 33143283; PMCID: PMC7693730.
Zamanifar S, Bagheri-Saveh MI, Nezakati A, Mohammadi R, Seidi J. The Effect of Music Therapy and Aromatherapy with Chamomile-Lavender Essential Oil on the Anxiety of Clinical Nurses: A Randomized and Double-Blind Clinical Trial. J Med Life. 2020 Jan-Mar;13(1):87-93. doi: 10.25122/jml-2019-0105. PMID: 32341707; PMCID: PMC7175441.